Diyarbakır surlarının içinde tarihin tüm izleri halen canlılığını koruyor. Birçok cami, han ve çarşı günümüzde de fonksiyonunu icra ediyor.

Bu tarihi yapılardan biri de Kurşunlu Camii.

Tarihin birçok olayına tanıklık eden caminin ilginç bir hikayesi var. En büyük hikayesi ise camiye üç farklı ismin verilmiş olması.

Camiye Kurşunlu, Fatih Paşa ve Bıyıklı Mehmet Paşa isimlerinin verilmesi tarihin birer nişanesi ve imzası niteliğinde. Camiye bu isimlerin verilmesi, geçmişin hatırasını günümüze taşımasından kaynaklanıyor.

Tarihi yapılar bazen yaşanan bir olaya, bir isme veya mimariye binaen isimlerini almışlar. Geçmişin büyük hatıralarını barındıran camiye sizce niçin üç isim verilmiş olabilir.

Evet, bu caminin dışında da bazı tarihi camilerin farklı isimlerine şahit olmuşuzdur mutlaka.

İşte bu camide tarihe mal olmuş isim ve unvanları yaşatarak günümüze kadar getirmiş.

Biraz caminin tarihçesine yolculuk yapalım.

Kurşunlu Camii, Osmanlı döneminde Diyarbakır valisi Bıyıklı Mehmet Paşa tarafından inşa edilmiş…

Diyarbakır'daki ilk Osmanlı camii olma özelliğine sahip.

Cami ayrıca Fatih Paşa Camii ve Bıyıklı Mehmet Paşa Camii olarak da anılıyor.

Tarihi Camiye verilen isimler inşa sürecindeki dönemi yansıtıyor.

Bıyıklı Mehmet Paşa’nın bir diğer unvanı Fatih Paşa imiş. Bu unvandan esinlenerek camiye ayrıca Fatih Paşa Camide denilmiş.

Mimaride kullanılan kurşunlardan da cami ismini almış. Cami inşa edildiği dönemde Caminin kubbe ve çatısı tamamen kurşun tabakasıyla kaplanmış. Bundan dolayı da camiye “Kurşunlu Cami” denilmiş.

Osmanlı döneminde şehrin valisine ithaf olunarak camiye ayrıca “Bıyıklı Mehmet Paşa Camii” adı da verilmiş.

Tarihi Kurşunlu Camii, 1516-1520 tarihleri arasında inşa ettirilmiş. Camiyi inşa eden muhterem zat Mehmet Paşa caminin doğusundaki hazirede kabri bulunmakta.

Cami ilk inşa yıllarından itibaren cami ve külliye fonksiyonunu icra etmiş. Külliyede birçok ilim erbabı yetişmiş. Geçmişte medrese olarak hizmet veren bu bölüm, günümüzde de eğitim hizmeti vermekte.

Medrese bölümü 2004 yılından itibaren Fatih Paşa Kadın ve Çocuk Eğitim Merkezi olarak hizmet veriyor.

Tarihin manevi atmosferini günümüze yansıtan cami, Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından "Kurşunlu Camii ve Hazire" adı ile 12 Haziran 1991 yılında tescillenmiş ve korumaya alınmış.

Yıllara meydan okuyan Cami, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 1960, 1975-1976, 1981-1983 ve 2008 yıllarında onarılmış.

En son 2015 yıllarında çukur olaylarında cami büyük bir tahribata maruz kaldı. Sosyalist ve komünist PKK tarafında cami yakılmış, tarihi dokusuna zarar verilmişti.

Onarım çalışmalarının tamamlanmasıyla Kurşunlu Camii, diğer namıyla Fatih Paşa Camii, 7 Mart 2019'da tekrar ibadete açıldı.

O günden bu yana çok şey değişti…

Camilerimiz inanç, değer ve kültürümüzü ayakta tutan birer nişane olarak dimdik ayakta kalmaya devam ediyor.