Science Advances dergisinde yayımlanan yeni araştırma, Dünya’nın kabuğunu şekillendiren dalma-batma zonlarının nasıl sona erdiğine dair önemli bulgular sunuyor. Dalma-batma bölgeleri, kıtaların hareketini sağlayan, depremler ve volkanik faaliyetler üreten devasa jeolojik sistemlerdir. Ancak bu sistemler sonsuza kadar süremez; sonunda çökerek yeni levha sınırlarının oluşmasına yol açarlar.
Louisiana Eyalet Üniversitesi’nden jeolog Brandon Shuck, “Dalma-batma zonunu başlatmak büyük çaba gerektirir, ama bir kez harekete geçince durdurulamaz. Sona ermesi için neredeyse bir tren kazası gerekir” diyor.
Araştırma, Vancouver Adası açıklarında Cascadia bölgesinde Juan de Fuca ve Explorer levhalarının Kuzey Amerika levhasına daldığı alanda yapıldı. Sismik yansıma görüntüleme ve deprem verileri, dalma-batma zonunun parçalanmakta olduğunu gösterdi. Levha bir anda değil, bölüm bölüm yırtılıyor; mikro levhalar oluşuyor ve yeni sınırlar beliriyor.
Büyük bir kırık dahil olmak üzere çok sayıda yarılma tespit edildi. Bazı bölgeler hâlâ sismik olarak aktifken, bazıları sessiz kalıyor; bu, levhanın o kısmının kopmuş olduğunun işareti. Çöküş epizodik yani aşamalı şekilde gerçekleşiyor; transform fayları levhayı keserek mikro levhaların oluşmasını sağlıyor.
Bu süreç, levhanın momentumunu yavaş yavaş azaltıyor ve dalma-batma faaliyetinin durmasına yol açıyor. Yırtılan levha kenarları, sıcak mantonun yükseldiği “levha pencereleri” oluşturabilir ve ani volkanik aktiviteleri tetikleyebilir. Araştırmacılar şimdi bu yarıkların büyük depremleri nasıl etkileyebileceğini inceliyor.
