Bilim insanları, genç ve hasta karıncaların, koloniye yayılabilecek hastalıkları önlemek amacıyla işçi karıncalara kendilerini yok etmeleri gerektiğini bildiren özel bir koku salgıladığını açıkladı. Buna karşın, kraliçe karıncalar bu özverili davranışı sergilemiyor.
Karınca kolonilerinde sosyal bağışıklık
Genellikle birçok hayvan, sosyal nedenlerle hastalığını gizler. İnsanlar, başkalarına bulaştırma riski olsa bile işe veya sosyal ortamlara gitmeye devam edebilir. Ancak karınca kolonileri “süper-organizma” gibi çalışır; tıpkı vücudumuzdaki enfekte hücrelerin yok edilmek üzere sinyal göndermesi gibi, koloni de bütünün iyiliği için davranır.
Avusturya Bilim ve Teknoloji Enstitüsü’nden davranış ekoloğu ve çalışmanın baş yazarı Erika Dawson, karınca yuvalarının “binlerce bireyin birbirinin üzerinde hareket ettiği, hastalık yayılmasına son derece elverişli bir ortam” olduğunu belirtti.
Hasta pupaların özverili davranışı
Yetişkin işçi karıncalar bulaşıcı bir hastalığa yakalandığında yuvayı terk ederek yalnız ölür. Ancak pupa dönemindeki genç karıncalar kozada kapalı olduklarından, böyle bir “toplumsal izolasyon” uygulamaları mümkün değildir. Daha önce yapılan çalışmalarda, ölümcül düzeyde hasta pupalarda meydana gelen kimyasal değişimlerin özel bir kokuya yol açtığı ve işçi karıncaların bu kokuyu algılayarak pupayı imha ettiği keşfedilmişti.
Yeni çalışmada araştırmacılar, pupaların gerçekten aktif olarak “gelin ve beni öldürün” sinyali verip vermediğini inceledi. Lasius neglectus türü hasta pupalardan elde edilen koku, laboratuvar ortamında sağlıklı pupalara uygulandığında işçi karıncalar yine onları imha etti. Deneyler, hasta pupaların kokuyu yalnızca işçi karıncalar yakınındayken salgıladığını gösterdi; bu durum sinyalin kasıtlı bir özveri davranışı olduğunu doğruladı.
Dawson, “Bu bir fedakârlık gibi görünse de aslında genlerin gelecek nesillere aktarılması açısından pupanın kendi çıkarına,” dedi.
Kraliçe pupalar sinyal göndermiyor
Araştırma ayrıca, kraliçe pupaların enfekte olduklarında bu uyarı kokusunu yaymadığını ortaya koydu. Bilim insanları bunun “sistemi kandırma” olmadığını belirtiyor; kraliçe pupaların bağışıklık sistemi çok daha güçlü olduğu için enfeksiyonla başa çıkabiliyor ve sinyal göndermesine gerek kalmıyor.
