Psikiyatri
Uzmanı Doç. Dr. Cemil Çelik konu hakkında şu bilgileri verdi:
Halk arasında
dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) çocuklara özgü sanılabilir.
Bazı yetişkinler de dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşar.
Küçük yaş
gruplarını öne çıkaran şey, belirtileri saklayamamalarıdır. Doğal davranan
küçük çocukların şahsi eğilimleri kolay saptanır.
Ahlak
kuralları ve toplum normlarını benimsemek zorunda kalmış büyük bireyler; DEHB
semptomlarını başarıyla gizleyebilir.
Yetişkinlerde dikkat
eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri şunlardır:
*Uzun süreli faaliyetlerden zevk
almamak.
*Kavgacılık.
*Keyfe yoğun düşkünlük.
*Heyecan halinde ses tonunu
ayarlayamamak.
*Devamlı bir şeyle uğraşmayı istemek.
*Keyif verici maddeler kullanmak.
*Yaşına uygun olmayan el şakalarını
fazla yapmak.
*Faaliyetlerden çabuk sıkılmak.
*Eşyalarını sık kaybetmek.
*Gündelik işleri aksatmak
*İş hayatında ardışık hatalar yapmak.
*Disiplin kurallarına alışamamak.
*Asosyallik.
Dikkat
eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireylere nasıl davranmalı?
İlk olarak
DEHB’nun nörolojik temelleri olduğu unutmamalıdır. Hasta bilinçli olarak bu
davranışları sergilememektedir. DEHB görülen bireyler rahatsızlıktan kaynaklı
dikkatsiz ve dürtüsel davranırlar. Bu durumda çevresindekiler tarafından
eleştiri alabilir, hatta istenmeyebilir. Kişilerarası ilişkileri, akademik ve
iş yaşamı olumsuz yönde etkilenir. Şaka amaçlı da olsa, özelliklerine dair
eleştiri yapmamak faydalıdır. Hasta, kusurlu, eksik hisseden bireyler toplumdan
uzaklaşır.
Hiperaktivite,
yoğun hareketlilik demektir. Çevreyi rahatsız edebilecek tavırların yanlış
olduğu anlatılmalıdır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuğa
nasıl davranmalı diyenler, bunun nörobiyolojik bir hastalık olduğunu göz ardı
etmemelidir. Çevre düzenlemesi gereklidir. Çocuklar için dikkat süresine uygun
çalışma saatleri ayarlanmalıdır. Uyarılacağı zaman çocuk akranları ve diğer
yetişkinlerle bir arada olmamalıdır. Kısa ve net sözcüklerle davranışındaki
yanlış ifade edilmelidir.
Yetişkin
bireyler, imaları ve sözsüz mesajları çabuk kavrayabilir. Sözleri ve
davranışlarıyla etrafı uyaran DEHB’li yetişkin, kabul edilmek ister. İğneleyici
tavır, kötü izlenime sebep olur. Ailesinde veya yakın çevresinde hiperaktif
birey olanlar, bu kişiyle sportif faaliyetler yapabilir. Enerji atmak,
DEHB’lilere iyi gelir. Koşu, bisiklet, uzakdoğu sporları, yüzme başlıca
seçeneklerdir.
Dikkat
eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nasıl tedavi edilir?
DEHB’de
uyarıcı ilaçlar çok sık kullanılan medikal tedavi yöntemidir. Uyarıcı ilaç
tedavisi genellik okula başladıktan sonra kullanılır. Okul öncesi hiperaktivite
çok şiddetliyse düşük dozda antipsikotik ilaç kullanımı önerilmektedir.
Metilfenidat en yaygın kullanılan uyarıcıdır.
DEHB’nda yararlı olan
diğer tedavi yöntemleri:
*Psikoeğitim ve anne-baba eğitimi
*Öğretmenlerin eğitimi
*Bilişsel davranışçı terapi
*Destek gruplarıdır (İLKHA)
