Merkez Sur ilçesinde, Mardin Kapısı'nın doğusunda yontulmuş bir kaya kütlesi üzerine inşa edilen Keçi Burcu, şehrin en eski ve en büyük burçlarından biridir.

Dicle Nehri, Hevsel Bahçeleri, On Gözlü Köprü ve Kırklar Dağı'na tamamen hakim bir noktada yer almaktadır. Yapım tarihi tam olarak bilinmeyen burcun üzerinde, 1223 yılında Mervanoğulları tarafından onarıldığını belirten, büyük kısmı tahrip olmuş bir kitabe bulunmaktadır. On bir kemerli bu burcun bir dönem mabet olarak kullanıldığı düşünülmektedir. İçinde sütunların yer aldığı geniş bir salon ve surun üstünde yine oldukça geniş bir alan vardır. İç mekan günümüzde sanat galerisi olarak kullanılmaktadır.

Keçi Burcu'nun mimarisi dikkat çekicidir. İki katlı yapının alt katı 11 kemerli bir düzene sahiptir ve batı tarafında dairesel planlı, üzeri kubbeli bir yapı bulunmaktadır. Sütun başlıklarında Roma dönemine ait formlar görülmekte olup, bu durum yapının devşirme malzemelerle inşa edildiğini veya İslam öncesi döneme ait olabileceğini düşündürmektedir.

Tarihi boyunca farklı işlevler üstlenen Keçi Burcu'nun, Bizans döneminde Şemsi Tapınağı olarak kullanıldığı bilinmektedir. Ayrıca, araştırmacı yazar Mehmet Ali Abakay'a göre, burcun adı Kürtçe'de "kızlar" anlamına gelen "Keçik" kelimesinden türemiştir ve burcun bir dönem rahibelerin bulunduğu bir manastır olarak hizmet verdiği iddia edilmektedir.

Günümüzde Keçi Burcu, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından kültür ve sanat merkezi olarak değerlendirilmektedir. Zemin katı çok amaçlı salon ve sergi alanı olarak kullanılmakta, üst kısmı ise seyir terası olarak hizmet vermektedir. Burçtan, Hevsel Bahçeleri, Ongözlü Köprü ve Dicle Nehri'nin eşsiz manzaraları izlenebilmektedir.

Ancak, 2015-2016 yıllarında yaşanan Sur çatışmaları sırasında Keçi Burcu zarar görmüş ve restorasyon çalışmaları başlatılmıştır. 2023 yılında başlatılan restorasyonun 2024 yılında tamamlanması planlanmıştı, ancak çalışmalar henüz tamamlanmamıştır.

Keçi Burcu, tarihi ve mimari özellikleriyle Diyarbakır'ın önemli simgelerinden biri olmaya devam etmektedir. Ziyaretçiler, burcun tarihi dokusunu keşfederken, aynı zamanda şehrin panoramik manzarasının keyfini çıkarabilirler.

Surlar üzerinde bulunan en eski ve en büyük burçtur. Mardin Kapısı'nın doğusunda, yontulmuş kaya kütlesinin üzerinde yer almaktadır. 

Muhabir: Musa Azak