Arılara ve yaban arılarına benzeyen, ancak zararsız olan sinek arıları (hoverfly), dünya çapındaki tarım ürünlerinin yaklaşık dörtte üçünü tozlaştırıyor. Bilim insanları ise bu sessiz kahramanları eğiterek verimlerini artırmanın yollarını araştırıyor.
Eğitim sadece 15 dakika sürüyor
İngiltere’deki Greenwich Üniversitesi’nden entomolog Mandela Fernández-Grandon, bir sinek arısını eğitmek için yalnızca 15 dakikaya ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor. Eğitim sırasında böcek, koza benzeri bir tutucuda sabitleniyor ve antenlerine çiçeksi bir koku uygulanıyor. Ardından verilen şekerli ödül sayesinde sinek arısı hortum benzeri ağzını (proboscis) çıkarıyor.
Birkaç denemeden sonra sinek arısı, yalnızca kokuyu algıladığında bile refleks olarak hortumunu çıkarıyor. Aç olduğunda öğrenme süreci daha da hızlanıyor. Fernández-Grandon, bu yöntemle sinek arılarının çok daha etkili tozlayıcılar hâline getirilebileceğini ve tarıma büyük katkı sağlayacağını ifade ediyor.
Arılara kıyasla avantajları var
Arıların son yıllarda sayısının ciddi şekilde azalması sıkça gündeme gelirken, sinek arılarının önemi çoğu zaman göz ardı ediliyor. Fernández-Grandon, “Arılar kadar sevimli değiller, reklamları yapılmadı,” diyor ancak ekliyor: “Bu etkileyici böcekler hakkında daha fazla bilgi edindikçe durum değişebilir.”
Eğitilmeden bile sinek arıları, dünya çapındaki gıda ürünlerinin yaklaşık %75’ini tozlaştırıyor ve bu hizmetin yılda yaklaşık 300 milyar dolar değerinde olduğu tahmin ediliyor. Exeter Üniversitesi’nden entomolog Will Hawkes, sinek arılarının arılara kıyasla bazı açılardan daha faydalı olabileceğini belirtiyor.
Özellikle kötü hava koşullarından etkilenmeyen sinek arıları, arıların aksine binlerce kilometre göç ederek geniş alanlara polen taşıyabiliyor. Ayrıca larvaları, ölü maddeleri ayrıştırıyor ve zararlı böcekleri yiyerek doğal bir pest kontrolü sağlıyor.
Sinek arılarının eğitilmesi ve tarımda etkin şekilde kullanılması, gelecekte küresel gıda üretimi için kritik bir adım olarak değerlendiriliyor.